In tegenstelling tot mensen hebben ezels tanden en kiezen die het hele leven doorgroeien. Bij ezels gaat gebitsverzorging dus niet zozeer over het voorkomen van gaatjes, maar om er voor te zorgen dat de tanden en kiezen letterlijk in goede vorm blijven groeien.
Melk gebit
Bij pasgeboren ezels zijn in de kaak al tanden aanwezig. De laatste melk tanden en kiezen komen in de 8ste maand tevoorschijn. In het melkgebit komen weinig afwijkingen voor. Soms geeft een sterke over- of onderbijt problemen bij het grazen.
Bij overbijt steken de boventanden voor de ondertanden uit.
Bij onderbijt steken de ondertanden voorbij de boventanden.
Bij het wisselen van melk naar definitief gebit, kan de afwijking afnemen of zelfs geheel verdwijnen.
Tussen het tweede en vierde levensjaar van de ezel wisselt deze het melkgebit voor het definitieve gebit. De ezel heeft dan tussen de 36 en 44 tanden en kiezen.
Bij hengsten (en zeer incidenteel bij merries) komt de haaktand op 4-5 jarige leeftijd door.
Het gebeurt wel eens dat bij het wisselen de oude melktand/kies niet loslaat en de nieuwe tand voor of achter de oude tand al tevoorschijn komt. De oude tand moet dan getrokken worden.
Zodra het melk gebit geheel gewisseld is blijft het definitieve gebit doorgroeien en slijten de oppervlakken van de tanden en kiezen door het eten.
Als er met het gebit van een ezel iets niet goed gaat, kun je dat op verschillende manieren merken:
De ezel is koppig en rusteloos
Als de tanden en kiezen niet netjes afslijten kunnen er haakjes of scherpe randjes aankomen. Die kunnen dan in de wangen snijden tijdens het eten en dat kan vervelend pijn doen. De ezel kan dan een beetje nukkig worden en minder of anders gaan eten.
Anders, minder of juist veel gulziger eten
Voor het vermalen van het eten is het belangrijk dat de tanden en kiezen van een ezel gelijkmatig zijn afgesleten. Anders kunnen ze eten niet goed vermalen en naar achter in de mond transporteren. En dan merk je dat dus aan de manier waarop ze eten: Het eten valt uit de mond waardoor je soms propjes ziet liggen in de wei, of etensresten langs de staldeur, ze eten minder dan normaal, of juist heel veel meer (omdat het eten niet goed binnenkomt en ze honger krijgen). Ook kwijlen tijdens het eten kan wijzen op problemen met het gebit.
Als er grote, hele stukken van voedsel nog in de uitwerpselen te zien zijn.
Als de kiezen niet goed op elkaar aansluiten kunnen ezels hun eten niet goed fijnmalen en dus ook niet goed verteren. Dat zie je aan de ontlasting, als daar veel onverteerd eten in te zien is, kan dat wijzen op gebitsproblemen maar bijvoorbeeld ook op koliek.
Slecht, of anders ruikende adem
Nare geurtjes kunnen wijzen op ontstekingen. Kijk dan goed ons gebit na.
Wat kun jij doen?
Laat regelmatig, bijvoorbeeld één keer per jaar, een gespecialiseerde paarden of ezel tandarts langskomen! Voorkomen is namelijk veel beter dan genezen! De tandarts kan die nare haakjes eraf halen en de kiezen weer mooi vlak maken. Daar zijn veel gebits- en andere problemen mee te voorkomen.
Zachtjes met ons gebit
Gebitsproblemen kunnen voorkomen bij ezels van alle leeftijden. Maar naarmate ezelsouder worden komt het wel vaker voor. Dus zeker bij oudere ezels regelmatig laten checken door een tandarts! Zoek bij voorkeur naar een tandarts die met elektrisch gereedschap werkt. Een beetje handmatig de rasp eroverheen zoals je Dr Pol op tv ziet doen, is bij een jonge ezel misschien nog wel te doen. Maar bij oudere ezels zijn de tanden en kiezen verder doorgegroeid en komen dus minder stevig in de kaak te zitten. En dan kan dat harde gerasp net het zetje zijn dat onze tanden er letterlijk uit duwt.
Dus elektrisch gereedschap kan ook een belangrijk selectie criterium zijn voor je tandarts.
TIP van Goofert:
Wat ook kan helpen problemen te voorkomen, is ezels regelmatig op bijvoorbeeld wilgentakken te laten kauwen. Daar zijn ze wel even zoet mee, maar de kiezen slijten er ook mooi van af! En ze vinden het leuk en lekker. Maar ezels op deze manier aan het werk zetten is geen vervanging voor de tandarts! Dat blijft gewoon nodig.
Naslag artikel: Wil je meer weten over de tandaandoening EOTRH bij paarden en ezels? Lees dan hier de blog van Dr. Thijs van Loon van de Faculteit Diergeneeskunde